Câu 1 (trang 8 sgk Tiếng Việt 5): Đánh số thứ tự các câu trong đoạn văn trên rồi xác định chủ ngữ, vị ngữ trong từng câu.
Trả lời:
1. Mỗi lần dời nhà đi, bao giờ con khỉ / cũng nhảy phóc lên ngồi trên lưng con chó.
2. Hễ con chó / đi chậm, con khỉ / cấu hai tai con chó giật giật.
3. Con chó / chạy sải thì khỉ / gò lưng như người phi ngựa.
4. Chó / chạy thong thả, khỉ / buông thõng hai tay, ngồi ngúc nga ngúc ngắc.
Câu 2 (trang 8 sgk Tiếng Việt 5): Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp:
a) Câu đơn (câu do một cụm chủ – vị ngữ tạo thành).
b) Câu ghép (câu do nhiều cụm chủ ngữ – vị ngữ bình đẳng với nhau tạo thành).
Trả lời
Bốn câu trên, câu 1: câu đơn, các câu 2, 3, 4 là câu ghép (câu đơn là câu do một cụm C – V tạo thành. Câu ghép (câu do nhiều C – V bình đẳng với nhau tạo thành).
Câu 3 (trang 8 sgk Tiếng Việt 5): Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ – vị ngữ trong các câu ghép nói trên thành một câu đơn được không? Vì sao?
Không thể tách mỗi cụm C – V trong các câu ghép trên thành một câu đơn dược vì các vế câu diễn tả những ý có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tách mỗi vế câu thành 1 câu đơn (kể cả trong trường hợp bỏ quan hệ từ hễ…thì) sẽ tạo nên một chuỗi câu rời rạc, không gắn kết với nhau về nghĩa.
Hướng dẫn giải phần Luyện tập Luyện từ và câu – Câu ghép
Câu 1 (trang 8 sgk Tiếng Việt 5): Tìm câu ghép trong đoạn văn dưới đây. Xác định các vế câu trong từng câu ghép.
Biển luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ… Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế. Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo nên.
Trả lời:
Các câu ghép:
– Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch.
V1 V2
– Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương.
V1 V2
– Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.
V1 V2
– Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ…
V1 V2
– Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.
V1 V2
Câu 2 (trang 9 sgk Tiếng Việt 5): Có thể tách mỗi vế câu ghép vừa tìm được ở bài tập 1 thành một câu đơn được không? Vì sao?
Trả lời:
Không được, vì các vế câu diễn tả những ý có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tách mỗi vế câu thành 1 câu đơn (kể cả trong trường hợp bỏ quan hệ từ hễ, thì sẽ tạo nên một chuỗi câu rời rạc, không gắn kết với nhau về nghĩa).
Câu 3 (trang 9 sgk Tiếng Việt 5): Thêm một vế câu vào chỗ trống để tạo thành câu ghép?
a) Mùa xuân đã về, …
b) Mặt trời mọc, …
c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn …
d) Vì trời mưa to ..
Trả lời:
a) Mùa xuân đã về, muôn hoa đua nở.
b) Mặt trời mọc, mọi vật đều hớn hở.
c) Trong truyện cổ tích Cây khế, người em chăm chỉ, hiền lành, còn người anh thì rất tham lam, lười biếng.
d) Vì trời mưa to nên tiết Thể dục phải học trong nhà.
