I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản:
1. Bố cục của văn bản:
a. Em muốn viết một lá đơn để xin gia nhập Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
Nội dung trong đơn cần phải viết theo một trật tự nhất định.
– Quốc hiệu
– Tên đơn
– Phần kính gửi
– Họ và tên
– Ngày, tháng, năm sinh
– Học ở lớp nào, trường nào, địa chỉ
– Lí do xin gia nhập Đội
– Lời hứa khi trở thành đội viên
– Lời cảm ơn
– Nơi, ngày, tháng năm viết đơn.
b. Khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục vì: bố cục rành mạch, hợp lí thì người đọc sẽ dễ theo dõi và người viết cũng dễ dàng sắp đặt các nội dung, ý tứ hơn.
2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản:
Trả lời câu hỏi:
a. Hai câu chuyện trên chưa có bố cục. Các ý sắp xếp lộn xộn làm người đọc khó hình dung và theo dõi.
b. Cách kể chuyện trên bất hợp lí:
Truyện (1) đang nói về tính cách, thói quen của ếch lại chuyển sang kể chuyện trước kia con ếch ra sao rồi sau đó lại nói về sự ra oai của nó…
Truyện (2): Trả lời trước là không thấy con lợn cưới rồi , thế mà đằng sau mới đưa ra câu hỏi: “Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?”.
c. Theo em, nên sắp xếp bố cục truyện như sau:
– Truyện (1):
+, Con ếch sống trong một cái giếng
+, Thấy bầu trời chỉ bé bằng cái vung
+, Nghĩ mình là chúa tể
+, Khi ếch ra khỏi giếng thì đi lại huênh hoang, hiên ngang, kêu ồm ộp.
+, Bị con trâu giẫm bẹp .
– Truyện (2):
+, Nói về tính hay khoe của hai anh
+, Một anh mặc áo mới đứng từ sáng không có người hỏi
+, Có một anh đi qua: “Anh có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?”
+, Anh kia mới khoe áo và trả lời là: “Từ lúc tôi mặc chiếc áo mới này, tôi chả thấy con lợn nào chạy qua cả”.
3. Các phần bố cục:
a. Nhiệm vụ của 3 phần:
– Văn bản tự sự:
+, Mở bài: giới thiệu chung về nhân vật, sự việc.
+, Thân bài: diễn biến và phát triển của sự việc, câu chuyện.
+, Kết bài: kết thúc của câu chuyện.
– Văn bản miêu tả:
+, Mở bài: tả khái quát
+, Thân bài: tả chi tiết
+, Kết bài: Tóm tắt về đối tượng và phát biểu cảm nghĩ.
b. Cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần vì như thế bài văn sẽ không bị lặp các đoạn không cần thiết và người viết dễ làm hơn.
c. Không hoàn toàn như vậy bởi mở bài là phần khái quát, giới thiệu chung còn thân bài là diễn tả chi tiết các sự việc còn kết bài là tổng kết.
d. Em không đồng ý bởi phần mở bài và kết bài là những phần hết sức quan trọng để người đọc, người nhận có thể nắm rõ được sơ qua vấn đề của người viết.
II. LUYỆN TẬP:
1. Ví dụ thực tế:
Cuộc thi hùng biện, các cuộc tranh luận trên lớp, một bài diễn thuyết trước trường…
2. Bố cục của truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê”:
Phần 1: Từ đầu đến “hiếu thảo như vậy”: Chia búp bê.
Phần 2: tiếp đến “trùm lên cảnh vật”: chia tay lớp học.
Phần 3: còn lại: Anh em Thành, Thủy chia tay.
⟹ Bố cục ấy đã rành mạch và hợp lí.Có thể kể câu chuyện ấy theo một bố cục khác nhưng phải hợp lí.
3. Bố cục trên chưa hợp lí:
Mở bài: nên đưa thêm giới thiệu khái quát về nội dung nhắc đến ở phần thân bài.
Thân bài: không nên cho mục (4).
Kết bài: ngoài chúc hội nghị thành công nên khái quát lại những kinh nghiệm học tập đã trình bày.
