1.MỞ BÀi
Giới thiệu tác giả:Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng miền Nam ngay từ buổi đẩu.
Giới thiệu tác phẩm: "Mùa xuân nho nhỏ" được viết vào tháng 11 năm 1980, không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện tình yêu cuộc sống, yêu đất nước thiết tha và những ước nguyện của nhà thơ.
Giới thiệu đoạn trích: Đoạn thơ đã cho đã
tái hiện thành công không khí của một mùa xuân mới trên đất nước ta trong những ngày đầu hòa bình lập lại và khát vọng cống hiến rất chân thành, mãnh liệt của nhà thơ.
2.THÂN BÀI
Ba khổ thơ đã cho nằm ở giữa bài, sau những cảm xúc của nhà thơ trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời xứ Huế. Nếu sáu câu đầu của bài là mùa xuân của đất trời thì ở đoạn sau là mùa xuân của đất nước, của dân tộc, của lòng người.
a) Không khí xuân tràn ngập khắp mọi nẻo đất nước.
"Mùa xuân người câm súng
Tất cả như xôn xao"
Hai câu đầu khổ gợi liên tưởng đến những người chiến sĩ ra trận với cành lá ngụy trang. "Lộc dắt đầy quanh lưng"gợi màu xanh của sứcsống mới đang căng tràn trong mỗi sựvật và cả trong lòng người, trong sức trẻ.
Hai câu tiếp là hình ảnh những người nông dân cần cù, chăm chỉ đang ươm mẩm cho sự sống trên những cánh đồng quê hương. Hai câu thơ gợi ra cái màu xanh non mơn mởn trải dài mênh mông trên mọi miền quê nước Việt.
=> Qua đó, tác giả đã khái quát được hai nhiệm vụ chính của nước ta thời kì mới: vừa "vững tay cày'' – tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế, vừa "chắc tay súng"- bảo vệ nền độc lập mới giành được. Đồng thời, tiếng thơ cũng bộc lộ tình yêu mến, tự hào về những con người đã góp phẩn quan trọng làm nên diện mạo đất nước: người lao động và người chiến sĩ.
– "Tất cả như hối hả/Tất cả nhưxôn xao":Điệp từ "tấtcả"cùng các từ láy tượng hình, tượng thanh đã tái hiện không khí hối hả, vội vã, khẩn trương, không ngừng nghỉ trên khắp đất nước. Cái náo nức, hồ hởi, sự hăm hở như căng tràn trong mỗi con người.
b) Cảm nhận của nhà thơ về đất nước
= > Đất nước được nhân hóa như một bà mẹ "vất vả và gian lao"- câu thơ như chứa đựng trong nó cả ngàn năm lịch sử dựng nước, giữ nước đẩy gian khổ, nhọc nhằn, đau thương của dân tộc ta.
=> Nhà thơ bộc lộ niểm tin tưởng, tự hào về tương lai tươi sáng, trường tổn, bất diệt của đất nước qua hình ảnh so sánh “Đất nước như vì sao/ Cứ đi lên phía trước".Chữ" cứ" thật hay, thể hiện được những bước đi vững chãi, hiên ngang kiên cường của dân tộc.
– Hình ảnh "đất nước"điệp lại hai lần cũng thể hiện niềm xúc động, tự hào và tình yêu nước của nhà thơ.
Những ước nguyện chân thành, tha thiết được thể hiện qua điệp từ "ta làm", cụm từ "ta nhập"và phép liệt kê: làm con chim nhỏ bé để cất tiếng hót vui, làm một cành hoa nhỏ xinh giữa vườn hoa xuân rực rỡ, vô tư dâng hương sắc cho đời, làm "một nốt trầm"dâng góp vào bản hòa ca của đất nước, của cuộc đời chung. Những hình ảnh đó thật tự nhiên, giản dị mà đẹp đẽ.
Đó là những ước muốn khiêm nhường nhưng chứa đựng một lẽ sống lớn: sống có ích và cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên.
– Điệp từ "ta" (thay cho từ “tôi" như ở đẩu bài thơ) đã mang đến một thông điệp ý nghĩa cho tất cả mọi người: Mỗi chúng ta hãy cùng nhau làm một con chim hót, một cành hoa, một nốt trầm nhỏ bé để cất lên bản tình ca chung – cuộc đời.
d) Nghệ thuật
Thể thơ năm chữ gần với những làn điệu dân ca, âm hưởng trong sáng, nhẹ nhàng, tha thiết, điệu thơ như điệu của tâm hồn, cách gieo vần chân tạo sự liền mạch của dòng cảm xúc.
Hình ảnh tự nhiên, giản dị mà giàu ý nghĩa biểu tượng ("cành hoa", "con chim", nốt trầm").
Câu tứ bài thơ chặt chẽ, chủ yếu dựa trên sự phát triển của hình tượng mùa xuân: từ mùa xuân đất trời -> đất nước -> con người.
Giọng thơ phù hợp với cảm xúc của tác giả: đoạn đẩu vui, say sưa với vẻ đẹp của mùa xuân, thiên nhiên, rồi phấn chấn, hối hả trước khí thế lao động của đất nước, cuối cùng là trắm lắng, hơi trang nghiêm mà thiết tha bộc bạch tâm niệm.
KẾT BÀI
Đoạn thơ nói riêng và bài thơ nói chung đã cho ta thấy vẻ đẹp của hồn thơ Thanh Hải tha thiết yêu đời, yêu cuộc sống.
Bài học: sống là cống hiến, sống có ích, có ý nghĩa, làm đẹp cho đời.
Liên hệ bản thân.
