Bài làm 1
Trong vườn hoa muôn sắc nghìn hương ca dao của dân tộc ấy, bài ca “Ngày nào em bé cỏn con” là một trong những bài ca dao thể hiện thật xúc động bởi tiếng lòng của người con khi nhận thức công lao to lớn của các bậc sinh thành, dưỡng dục:
Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao.
Hai câu đầu bài ca dao đã nhấn mạnh yếu tố thời gian. Cụ thể là “ngày nào” và “bây giờ”. “Ngày nào” là chỉ về thời quá khứ, còn “bây giờ” lại chỉ thời gian hiện tại. Hai yếu tố thời gian ấy đã thể hiện được cả quá trình của sự trưởng thành của một con người. Mới ngày nào nhân vật trữ tình “em” còn “bé cỏn con”, mà bây giờ “em” đã lớn khôn thế này. Đó là sự trưởng thành, lớn khôn rất nhanh chóng không chỉ về mặt thể xác mà lẫn cả tâm hồn:
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Câu ca như một lời tự khẳng định và dường như nhân vật trữ tình thể hiện một niềm sung sướng và tự hào về sự hoàn thiện của bản thân mình. Để có được sự khôn lớn ấy, chắc hẳn không phải là điều tự dưng hay ngẫu nhiên mà phải nhờ vào công lao to lớn của các bậc sinh thành đã nuôi nấng , dưỡng dục:
Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy.
Bằng phương pháp liệt kê, câu ca thể hiện được sự tương đẳng giữa “cơm cha” với “áo mẹ” và “chữ thầy”. Nhân vật trữ tình đã cụ thể hoá công ơn to lớn nuôi nấng và giáo dưỡng của cha mẹ và thầy cô đối với bản thân bằng những hình ảnh gắn chặt với những nhu cầu thiết yếu để con người sinh tồn và phát triển. Đó là “cơm” để ăn còn “áo” để mặc và “chữ” để học hành. Như sinh thời Bác Hồ đã từng nói về một ham muốn tột bậc của mình: “…ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Có thể nói, những thứ “cơm, áo, chữ” là nhu cầu tối thiểu và cần thiết nhất đối với con người. Nếu như cha mẹ có công lao sinh ra và vất vả chăm bẵm, lo toan từ miếng cơm, manh áo thì người thầy lại là người có công ngày đêm giáo dưỡng bằng việc cho cái chữ để nâng tâm hồn cho nhân vật trữ tình được lớn khôn. Phép liệt kê ở đây còn thể hiện một tình cảm công bằng, minh bạch của người con hiếu thảo, của người trò ngoan về tình cha, nghĩa mẹ, ơn thầy. Tuy nhiên, công lao đó không chỉ dừng lại ở những việc cụ thể như trên và không chỉ có bấy nhiêu thôi mà công lao cha mẹ, thầy cô còn lớn lao hơn rất nhiều, nhiều đến nỗi không ai có thể nào diễn tả hết hay cân đo đong đếm được. Nhận thức được sự khôn lớn của bản thân, nhân vật trữ tình đã thể hiện tấm lòng tri ơn sâu sắc đến công ơn của cha mẹ, thầy cô:
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao
Câu kết của bài ca là lời độc thoại của nhân vật trữ tình nhằm bộc bạch những suy nghĩ của bản thân về công ơn sinh thành, dưỡng dục. Mặc dù không có dấu hiệu dùng để hỏi nhưng câu ca vẫn mang được sắc thái của câu nghi vấn. Với lời tự vấn này, nhân vật trữ tình tự bày tỏ sự trăn trở của bản thân và tự hứa với lòng phải tu dưỡng, phấn đấu như thế nào cho thật xứng đáng với công lao trời biển của cha mẹ và thầy cô. Đồng thời câu ca ấy còn nhằm khắc ghi không bao giờ được quên công ơn vô cùng to lớn đó.
Bài ca dao “Ngày nào em bé cỏn con” ra đời từ rất xưa và tồn tại bao đời nhưng trong xã hội hôm nay, khi đạo đức xã hội có nhiều biểu hiện phức tạp thì bài ca dao vẫn giữ nguyên được giá trị và càng có ý nghĩa cao. Nó như lời nhắn nhủ cho bất cứ những ai đặc biệt cho một bộ phận thanh thiéu niên hiện nay sống ích kỉ, hẹp hòi, chỉ biết nghĩ đến hưởng thụ cá nhân và lo cho riêng bản thân mình mà quên hay thậm chí không nghĩ đến nhứng công lao to lớn như cha mẹ, thầy cô, những người mà cả cuộc đời hi sinh lặng lẽ, âm thầm cũng như gánh chịu bao gian nan vất vả để dành những gì tốt đẹp nhất cho những đứa con yêu quí, những học trò cưng được hưởng thụ.
Bài ca dao chỉ vẻn vẹn bốn câu với thể thơ lục bát ngọt ngào, âm điệu êm dịu, sâu lắng và thành kính đã gây nên nỗi xúc động trong tâm hồn bao người đọc bởi những suy nghĩ, bộc bạch từ tấm chân tình của người con, người trò hiếu nghĩa luôn nghĩ và nhớ đến công ơn cha mẹ, thầy cô. Đồng thời bài ca dao còn là tiếng lòng thì thầm để nhắc nhở, khuyên nhủ mọi người hãy luôn khắc cốt ghi tâm về những công lao to lớn của các đấng sinh thành, giáo dưỡng đã hết lòng nuôi nấng, giáo dục bản thân mình nên người.
Bài làm 2
Ca dao dân ca là điệu tâm hồn của nhân dân ta từ bao đời nay. Nó trong trẻo như giếng làng, thơm mát như hương đồng gió nội, làm say đắm lòng người. Tiếng hát tâm tình trong ca dao dân ca vời vợi cùng với sữa mẹ, lời ru êm ái dịu ngọt của bà đã nuôi dưỡng tâm hồn mỗi chúng ta tự thuở nằm trong nôi. Có không ít bài ca dao nói về đạo lý, về tình người đẹp hơn mọi bài ca. Mãi mãi những lời ru câu hát ấy là những kỷ vật trong hành trang của một đời người trên lộ trình đi tới tương lai tươi sáng và hạnh phúc. Trong mỗi chúng ta, ai mà không xúc động nhắc lại bài ca dao:
“Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Cơm cha áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao”
Đây cũng là bài học về tình nghĩa. Qua bài ca, nhân dân ta khuyên bảo mọi người hãy khắc sâu vào trái tim mình công ơn to lớn của mẹ cha và thầy cô giáo.
Hai câu đầu nói lên một quá trình trưởng thành của “em”, đứa con trong gia đình, người học trò dưới mái trường. Câu ca như một lời tâm tình. “Em” đang thổ lộ tâm sự cùng chúng ta:
“Ngày nào em bé cỏ con,
Bây giờ em đã lớn khôn thế này”.
Bằng sự tương phản ngôn ngữ và hình ảnh: “ngày nào” với “bây giờ”, “bé cỏn con” với “lớn khôn thế này”, “em” lại nhớ một chặng đường đã qua, từ ngày còn thơ ấu đến hiện tại đã lớn khôn, trưởng thành. “Bé cỏn con” nghĩa là rất bé. Ngôn từ bình dị, đậm đà màu sắc đânã. Tác giả không dùng từ ngữ: “bé tí hon”, “bé tí xíu” mà lại nói “bé cỏn con”. “Bé cỏn con” không chỉ là rất bé nhỏ mà còn gợi lên tính ngây thơ, hồn nhiên của một em bé. Qua đó, ta thấy cách lựa chọn từ ngữ của nhân dân rất chính xác, tinh tế và giàu biểu cảm. Hai chữ “thế này” là ngô từ để trỏ, em bé tự chỉ về mình và nói về minh nên đã làm cho lời ca, niềm tâm sự được bộc lộ một cách chân thành. Năm tháng đã trôi qua, trên bước đường trưởng thành, em bé hổi tưởng lại, mới ngày nào đó còn “bé cỏn con” thế mà nay đã “lớn khôn thế này”,… Thân hình cao lớn thêm, mặt mũi rạng rỡ thêm, có văn hóa, mỗi năm lên một lớp, trí tuệ phát triển, sự hiểu biết dược mở mang, có nhân cách, biết sống theo đạo lý, v.v… Càng nghĩ lại, hồi tưởng lại, em càng thấy xúc động, tự hao. Đại từ “em” trong bài ca dao được điệp lại hai lần cho thấy nhân vật trữ tình tuy đã khôn lớn, đã có những ý nghĩ sâu sắc nhưng vẫn còn trong tuổi học trò, sống hồn nhiên. Nếu trong câu thứ hai, từ “em” được thay thế bằng từ “tôi” (Bây giờ tôi đã lớn khôn thế này) thì ý nghĩa và mầu sắc biểu cảm của lời ca không còn như trước nữa.
Hai câu tiếp theo nói rõ nguyên nhân nào đem đến sự “lớn khôn” của em, đâu chỉ là năm tháng thời gian?
“Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy,
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao”.
Câu ca đẹp: Đẹp về đạo lý làm người, đẹp về suy tư sâu sắc. Câu “lục” thứ 3 chia làm 3 vế, mỗi vế hai từ, tạo nên sự cân xứng hài hòa: “cơm cha – áo mẹ – chữ thầy”. Nhịp thơ như những nốt “nhấn” vào cõi sâu thẳm của tâm linh, công ơn của mẹ cha, của thầy như đinh nhinh, như khắc cốt ghi tâm, có bao giờ có thể quên được? Biện pháp liệt kê được vận dụng sáng tạo, mỗi vế câu là một sự ân tình nặng nghĩa đối với cuộc đời của “em”, một đứa con trong gia đình, một người học trò ngoài xã hội. Đọc câu ca lên, lúc nào ta cũng thấy nhiều rung động, thấm thía:
'Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy'
“Cơm, áo, chữ” là 3 hình ảnh cụ thể mang tính chất điển hình ca ngợi công ơn trời biển của mẹ cha và thầy cô giáo. một lối nói ít mà gợi nhiều. Công ơn cha mẹ đâu chỉ là “cơm” và “áo”? “Cơm” và “áo” mang tính chất tượng trưng cho công cha nghĩa mẹ. Mẹ mang nặng đẻ đau, bú mớm nâng niu, nuôi con khôn lớn với tất cả tình yêu thương, lòng mẹ bao la như biển cả. Cha thức khuya dậy sớm, làm lụng vất vả để nuôi con, dạy bảo con nen người. Con là hạnh phúc và hy vọng của mẹ cha. Công cha nghĩa mẹ không thể nào kể xiết. Bởi vậy mới có câu ca:
“Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”.
Trên đời này, cổ kim, đông tây có người nào khôn lớn, trưởng thành mà không có sự giáo dục của ông thầy? Người thầy là nhân vật trung tâm của nền giáo dục. Thầy dạy chữ, dạy văn hóa, khoa học kỹ thuật, dạy đạo đức… Nhờ có sự dạy dỗ của thầy mà học sinh, thế hệ trẻ của đất nước mới trở nên tài giỏi, có nhân cách văn hóa biết đem tài năng góp phần xây dựng Tổ quốc phồn vinh “sánh vai các cường quốc năm châu”. “Không thầy đố mày làm nên”.
Đây là bài ca dao cổ, ra đời khá sớm trong xã hội phong kiến. Trung hiếu, ân nghĩa là cơ sở, nền tảng của đạo lý xã hội . Nguyễn Trãi trong “Quốc âm thi tập” đã viết:
“Nợ cũ trước nào báo bổ,
Ơn thầy, ơn chúa liễn ơn cha”.
(Tự thán – bài số 24)
Thế nhưng, trong bài ca dao này, không nói đến ơn vua chúa mà lại khẳng định công ơn của mẹ cùng với công ơn của cha, của thầy, điều đó nói lên quan điểm của nhân dân lao động về ân nghĩa, tình nghĩa ở đời.
Câu cuối như một lời thề nguyền, như một điều tâm niệm. “Em” nói với “em”, lòng tự dặn long, thủ thỉ, tâm tình mà sâu lắng:
“Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao”.
“Cho bõ”, từ cổ nghĩa là cho xứng đáng. “Ước ao” là sự trông mong, đợi chờ vô cùng tha thiết. Câu ca được diễn đạt dưới hình thức câu hỏi tu từ trở nên lắng đọng sâu sắc. Câu ca dao mang tính đa nghĩa. Ai ước ao? Cha mẹ ước ao con khôn lớn, trung hiếu vẹn toàn, làm rạng rỡ mẹ cha và dòng họ. Thầy cô giáo ước ao học trò trở nên tiến bộ, giỏi giang làm vẻ vang cho nhà trường. Và “em” ước ao, mỗi chúng ta ước ao trở thành con ngoan trò giỏi, để đền đấp một cách xứng đáng công ơn của mẹ cha và thầy cô giáo. Chỉ một từ “ước ao” mà nói lên được ba tấm lòng; tấm lòng nào cũng đẹp, giàu yêu thương và tình nghĩa. Thế mới hay rằng “tâm hồn đẹp mới có hy vọng đẹp” (Vôn – te).
Kho tàng thơ ca dân gian Việt Nam có rất nhiều câu, nhiều bài tuyệt hay nói về lòng biết ơn của con cái đối với cha mẹ, học trò đối với thầy giáo. Cách diễn đạt tuy có khác nhau nhưng tất cả đều khẳng định, ngợi ca, chứa chan nghĩa tình.
“Lên non mới biết non cao,
Nuôi con mới biết công lao mẹ thầy”.
“Muốn sang thì bắc cầu kiều,
Muốn con hay chữ thì yêu kính thầy”.
Gia đình là tế bào của xã hội. Trường học là cái nôi đào tạo nhân tài cho đất nước. Cha, mẹ và thầy là ba hình ảnh gần gũi, thân thiết nhất đối với mỗi con người, nhất là thế hệ tre. Ơn sinh thành của cha mẹ,. ơn giáo hóa cảu thầy cô giáo đối với chúng ta vô cùng sâu nặng.
Đây là bài ca dao hay nhất trong những bài ca dao nói về chủ đề tình nghĩa và lòng biết ơn. Tình cảm gia đình gắn liền với tình cảm xã hội. Ngôn từ giản dị, dễ hiểu, tình cảm chân thành sâu sắc. Âm điệu của vần thơ lục bát ngọt ngào, êm ái như lời ru, điệu hát tâm tình. Nhà thơ dân gian đã đề cao chữ hiếu và sự tôn sư trọng đạo để giáo dục chúng ta. Lòng hiếu thảo là cái gốc của đạo lý làm người. Tôn sư trọng đạo là truyền thống cao đẹp của dân tộc ta. Điều đó cho thấy vẻ đẹp nhân văn tỏa sáng trong bài ca dao này bởi lẽ, tính giáo dục của nó rất sâu sắc. Nó bồi đắp tâm hồn ta về đạo hiếu, đạo học. Lời tâm sự của “em” cũng lả của mỗi chúng ta vì đó là nỗi lòng, điều tâm sự. Nó mãi mãi như một thông điệp màu xanh gửi đến mọi đứa con, gửi đến mỗi người học trò… Nó như một kỷ vật đẹp trong hành trang của tuổi thơ trên lộ trình đi tới mọi chân trời xa xôi và hy vọng.
Bài làm 3
Cơm cha áo mẹ chữ thầy. Gắng công mà học có ngày thành danh
Đã bao giờ bạn nghĩ chúng ta thưc sự may mắn vì được sinh ra trên cõi đời này. Chúng ta hãy biết ơn bậc sinh thành nên chúng ta , đã cho chúng ta cơ hội được nhìn thấy vẻ đẹp tuyệt diệu của cuộc sống. Hãy biết ơn vì mỗi ngày chúng ta được cắp sách đến trường, được sống trong sự chăm sóc yêu thương của ông bà bố mẹ, được dạy bảo tận tình của thầy cô. Phải chăng chúng ta cảm thấy quá thừa thãi vì điều đó mà dễ dàng cho mình thỏa hiệp với lười nhác và thất bại. Phụ công cha mẹ thầy cô là một tội lớn. Cơm cha áo mẹ chữ thầy. gắng công mà học có ngày thành danh.
Dù có lớn lên đến cỡ nào thì chắc lẽ mỗi chúng ta cũng không quên được câu ca dao mà người xưa vẫn lấy ra để răn dạy con người phải biết cảm ơn công ơn dưỡng dục của bố mẹ. Những người đã sinh thành ra ta, bố mẹ với niềm tự hào và yêu thương vô bờ bến đã chắp cánh ước mơ của chúng ta để được bay cao bay xa hơn nữa:
“ Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”
Làm con phải sống cho trọn đạo phải làm và hành động xứng đáng với những gì mà bố mẹ đã không quản ngại mệt nhọc để mang tới cho con những điều tốt đẹp nhất. Chỉ có con cái mới nhanh quên những tháng ngày không quản mưa nắng của bố mẹ chứ bố mẹ sao quên được đã yêu con thương con tới chừng nào. Sự dìu dắt của bố mẹ hơn nữa còn là sự dìu dắt của thầy cô, bạn bè, không gắng công mà học thì sao cho trọn đạo trung hiếu.
Chỉ có sự chăm chỉ và quyết tâm hết mình mới khiến con người vượt lên mọi gian nan thử thách và chạm tay tới thành công. Cuộc đời chưa bao giờ phụ sự kì vọng và quyết tâm của con người.Chỉ có ta mới hiểu được bỏ ra điều gì thì sẽ nhận lại được những điều thú vị, những thứ mà chúng ta cần, luôn luôn đi kèm sự đánh đổi.
Cơm cha áo mẹ chữ thầy mọi thứ luôn bày sẵn ra cho chúng ta con đường chúng ta đi bao giờ cũng dễ dàng hơn trước rất nhiều, tại sao chúng ta lại không chọn thành công là một điểm đến. Hành trình còn dài nhưng bản năng và sự chinh phục của con người với thành công không bao giờ dừng lại. Công sức chúng ta bỏ ra một ngày nào đó sẽ nhận lại được trái ngọt, trái ngọt của thành công.
