Bài làm 1
Hình ảnh con cò đã quá quen thuộc trong những làn điệu ca dao, dân ca, câu hát của mẹ. Cánh cò trắng gắn liền với hình ảnh đồng quê thân thuộc, gần gũi. Nhà thơ Chế Lan Viên đã sáng tác bài thơ”Con Cò” mang giọng thơ hồn quê thân thuộc sâu sắc. Các câu thơ ngọt ngào thể hiện tình cảm thiêng liêng của người mẹ với đứa con.
Bài thơ này được phân thành ba đoạn, mỗi đoạn là những ý nghĩa riêng mà người mẹ gửi gắm vào đứa con. Đoạn thơ mở đầu ngọt ngào:
“Con còn bế trên tay
Con chưa thấy con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay”
Trong câu thơ thứ hai cánh cò trở thành người bạn đồng hành của em bé:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng…”
Cánh cò thân thuộc gắn bó bởi làn điệu ca dao mộc mạc:
“Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng”
Chỉ một đọa ca dao thôi nhưng cũng đủ cho người đọc cảm nhận được khung cảnh đồng quê thửa xưa. Hình ảnh con cò cất cánh bay lượn trên cánh đường đó là cuộc sống bình yên, thanh bình của người xưa. Hình ảnh con cò còn tượng trưng cho người mẹ, người phụ nữ lam lũ vất vả đi kiếm ăn hàng ngày để mưu sinh.
“Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng…”
Trong câu thơ điệp từ “con cò” sử dụng nhiều lần, người đọc cảm nhận được trong thơ còn có nhạc bên trong đó là nhạc điệu lời ru người mẹ đối với người con. Hình ảnh cò “xa tổ”, cò “ăn đêm”, sợ gặp “cành mềm”, sợ bị “xáo măng” thể hiện sự đơn độc, lẻ loi phải đi kiếm mồi trong đêm tăm tối có vô số những hiểm nguy đang rình tập phía trước. Hơn hết đó chính là thân phận yếu đuối của người phụ nữ, vất vả gian truân trong cuộc mưu sinh để nuôi con trưởng thành trong khi ngoài kia có biết bao nhiêu cạm bẫy đang đợi chờ. Người mẹ muốn hát cho con nghe để con hiểu về yêu thương quê hương, đất nước, hiểu được tình thương bao la mà mẹ dành cho mình. Người mẹ cũng mong con hãy yên tâm tất cả đã có mẹ che chở cho con: “sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”. Đây chính là tình mẫu tử thiêng liêng luôn che chở, bảo vệ ta.
“Lớn lên lớn lên, lớn lên…
Con làm gì
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn”
Người mẹ thật giản dị mà vĩ đại lớn lao nguyện che chở, bảo vệ cho con không bị ảnh hưởng bên ngoài. Mẹ cũng có mong ước con làm thi sĩ, những người thi sĩ sẽ có trái tim biết yêu thương, người mẹ muốn cho con mình là một người sống tình cảm, biết yêu thương, sẽ họa ra các bức tranh theo ý muốn để làm chủ cuộc đời, cuộc sống trong tương lai.
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”
Dù cho sau này con lớn lên có đi đâu đi chăng nữa, người mẹ vẫn sẽ đi tìm con, thương yêu con bất kể có khó khăn, gian khổ đi chăng nữa. Hình ảnh cánh cò trở thành biểu tượng của lòng mẹ, tình yêu thương thiêng liêng của mẹ dành cho con. Dù con có trưởng thành con vẫn mãi là con của mẹ, mẹ vẫn sẽ chở che, bảo vệ con.
Bài thơ “Con cò” đại diện cho người mẹ, thể hiện tình cảm thiêng liêng vĩ đại đó là tình mẫu tử. Hình ảnh một người mẹ sẵn sàng bao bọc, che chở,hi sinh vì con mong cho con luôn được hạnh phúc, bình yên. Đồng thời còn đề cao công lao của bậc sinh thành với con cái.
Bài làm 2
Trong các bài ca dao của Việt Nam, hình ảnh của con cò là một hình ảnh khá quen thuộc và phổ biến, nó được dùng để biểu tượng cho những con người nhỏ bé, những người phụ nữ tần tảo với cuộc sống mưu sinh…Lấy nguồn để tài từ ca dao dân gian đó, nhà thơ Chế Lan Viên đã sáng tác bài thơ “Con cò” để thể hiện được tình mẫu tử thiêng liêng, trong đó vì người con của mình mà người mẹ có thể hi sinh tất cả, đón nhận tất cả những khó khăn, gian khổ, thăng trầm của cuộc đời, chỉ mong sao đứa con nhỏ bé của mình được bình yên, hạnh phúc. Tình mẫu tử ấy không chỉ gây xúc động cho những độc giả mà đánh động vào phần tình cảm yếu mềm, thiêng liêng nhất trong mỗi con người, đó chính là tình cảm mẹ con.
Mở đầu bài thơ, nhà thơ Chế Lan Viên đã gợi ra khung cảnh thật ấm áp, đó là hình ảnh của người mẹ đang bế bồng đứa con bé nhỏ của mình trên tay, miệng thì ầu ơ hát những khúc hát ru cho đứa con ngủ. Trong những khúc hát ru, đứa trẻ không chỉ cảm nhận được giọng hát đầy tha thiết của mẹ mà đứa trẻ ấy còn được lắng nghe những lời tâm sự, dãi bày của người mẹ dành cho mình:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay”
Qua lời hát, ta có thể hình dung là hình dáng nhỏ bé của đứa con, bé được mẹ dỗ dành, nâng niu trên tay “Con còn bế trên tay”, và vì còn rất nhỏ nên đứa bé chưa thể nhận thức được thế giới xung quanh của mình, càng không biết đến những con cò “Con chưa biết con cò”. Nhưng qua những lời hát ru của mẹ thì những cánh cò vẫn theo con vào giấc ngủ, vỗ về cho con ngủ ngoan, đó là những cánh cò đang bay “Có cánh cò đang bay”, trong những lời hát ấy, con cò “bay lả bay la”, bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng, đó chính là cuộc sống mưu sinh đầy vất vả, nay đây mai đó của cò. Vất vả là vậy, thăng trầm là vậy mới có thể kiếm được miếng ăn, duy trì cho cuộc sống của mình. Nhưng vì con có mẹ nên con “ăn rồi lại ngủ”, trái ngược với cái vất vả của những cánh cò là sự hạnh phúc, bình yên nơi đứa con.
“Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ sáo măng”
Tiếp tục tâm sự về những cánh cò, câu hát đã gợi ra những bất trắc của cuộc sống, bởi cuộc sống của những chú cò rất gian khó, hoàn cảnh kiếm sống cũng là vào ban đêm, khi vạn vật chìm vào trong giấc ngủ, khi những nguy hiểm luôn trực chờ, dình dập. Vì vậy mà cò luôn mang trong mình những nỗi bất an, cò sợ xa tổ tức là sợ xa mái ấm bình yên để đến nơi đầy bất trắc kia kiếm sống, cò sợ gặp cành mềm, đó là những biến cố bất ngờ của cuộc sống mà không thể lường biết được, không thể nhận thức rõ ràng để tránh, cò sợ sáo măng, đó chính là những cái bẫy giăng sẵn, mà chỉ một sự vô ý thôi, cò có thể bị sáo măng, tức mạng sống bị đe dọa. Nhưng, đứa con dưới sự che chở của mẹ thì không còn phải lo lắng nhiều đến những biến cố ấy, bởi “Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân”.
“Lớn lên lớn lên, lớn lên…
Con làm gì
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn”
Tấm lòng người mẹ thật to lớn, vị tha. Vì đứa con của mình, mẹ nguyện che chở, bảo vệ, không muốn cho con bị ảnh hưởng, dù chỉ là một chút của cuộc đời đầy gian khó ngoài kia. Không những thế, người mẹ là người luôn tin tưởng và mong muốn cho con mình có một tương lai tương đẹp nhất. Câu hỏi “ Lớn lên, lớn lên, lớn lên…/Con làm gì?” như một sự suy tư, trăn trở của người mẹ, vì người mẹ này không muốn con mình phải đương đầu với một cuộc sống vất vả, xuôi ngược như những cánh cò, vì vậy mà mẹ ngập ngừng và bộc lộ mong muốn con làm thi sĩ. Tại sao lại là thi sĩ mà không phải là bất kì nghề nào khác? Thi thĩ là người có tâm hồn nhạy cảm, có một trái tim biết yêu thương, người mẹ muốn cho con mình là một người giàu tình cảm, hơn thế nữa là họa sĩ thì có thể vẽ ra những bức tranh theo ý mình, cũng tức là làm chủ được cuộc sống, được tương lai cho chính mình.
Mơ ước ấy thật chính đáng, cao cả làm sao. “Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ” đây là câu thơ người mẹ thể hiện sự tin tưởng ở đứa con, tương lai của con sẽ là một tương lai rộng lớn, con như cánh cò trắng có thể thỏa sức vùng vẫy, cháy hết mình với những đam mê. Và từ những niềm mong mỏi đầy chân thành, da diết ấy, người mẹ khẳng định sự bất biến trong tình cảm cũng như thái độ của mẹ dành cho con:
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”
Đó chính là sự bất biến trong tình cảm, khi con lớn lên dù có ở gần con hay xa con, những khoảng cách về địa lí ấy không thể tạo thành được rào cản trong tình yêu của mẹ dành cho con, dù có bao nhiêu sóng gió, thăng trầm của cuộc đời có ập đến, dù có phải lên rừng hay xuống bể thì mẹ sẽ mãi tìm con, sẽ luôn luôn hướng về đứa con yêu thương của mình. Đến đây thì hình ảnh cánh cò đã trở thành biểu tượng của lòng mẹ, về tấm lòng yêu thương thiêng liêng mẹ dành cho con. Và cho dù con có lớn khôn, trưởng thành ra sao thì con vẫn mãi là con của mẹ, với mẹ thì con luôn là đứa trẻ ngày nào mẹ bế bồng trên tay, dù có lớn nhưng trong cảm nhận của mẹ thì con mãi là một đứa trẻ cần chở che “Con dù lớn vẫn là con của mẹ/ Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con”
“Con cò” là một bài thơ hay và cảm động viết về tình cảm thiêng liêng nhất trên đời, đó chính là tình mẫu tử. Qua bài thơ ta cảm nhận được sâu sắc tấm lòng của người mẹ dành cho những người con của mình, đó là thứ tình cảm chân thành, thiêng liêng mà vì đứa con của mình người mẹ ấy có thể hi sinh, có thể dâng hiến cả cuộc đời, chỉ mong cho con được hạnh phúc, được bình yên. Bài thơ cũng làm cho mỗi độc giả nhớ về người mẹ của mình và dành những tình yêu, sự biết ơn vô bờ nhất cho bậc sinh thành vĩ đại ấy.
Bài làm 3
Con người ta ai chẳng có tuổi thơ. Ở vào cái tuổi nằm nôi hay lớn hơn một chút khi chập chững những bước đầu đời, đó là cái thời đẹp nhất. Sau này, khi nhớ lại, biết bao kỉ niệm ùa về chấp chới như một giấc mơ hoa. Trong tâm thức người Việt, sự cất cánh của tâm hồn con trẻ không thể rời xa những cánh đồng bát ngát, những lời ru êm ái ngọt ngào. Và cả hai thường hoà vào một hình ảnh thơ ngây: con cò cánh trắng.
1. Thành công trước hết ở bài thơ là sự khai thác truyền thống (ca dao) một cách sáng tạo. Trong phần đầu của tác phẩm, ta bắt gặp ba bài ca dao : cánh cò Đồng Đăng, cánh cò cổng phủ, cánh cò ăn đêm… nghĩa là một không khí lung linh hoài niệm. Quá khứ tưởng xa xôi mà lại hoá rất gần. Nói một cách khác đi là những cánh cò tưởng đã ngủ yên, nay được đánh thức. Sự đánh thức lại nằm trong khuôn khổ lời ru, nó êm đềm như tiếng đưa nôi muôn đời nay vẫn thế. Toàn bộ bài thơ là sự cấu tứ xung quanh hình ảnh cánh cò: cánh cò trong vòng tay người mẹ, cánh cò cắp sách đến trường, cánh cò khôn lớn mai sau. Do có sự xuyên suốt này mà bài thơ có dược một hương vị ngọt ngào, đằm thắm, trẻ trung và sự liền mạch toàn bài. Nhưng nói khai thác truyền thống không có nghĩa là lặp lại quá khứ. Sự sáng tạo của bài thơ tạo nên tính hiện đại cho thơ thể hiện trên nhiều yếu tố.
– Yếu tố lời dẫn. Bài thơ bắt dầu bằng những lời dẫn đáng yêu :
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay
Yếu tố lời dẫn ấy đi suốt cuộc hành trình mà ba đoạn thơ là ba chặng dừng chân. Con cò đầu tiên chỉ mới hiện ra trong câu hát (đoạn I), sau đó, nó đến làm quen kết bạn (đoạn II) rồi đến khi bước chân của đứa con biết "Lên rừng xuống bể", cò vẫn lặn lội đi tìm (đoạn III). Kết hợp với yếu tố lời dẫn là nhịp diệu vỗ về "Ngủ yên ! Ngủ yên", hoặc "Lớn lên, lớn lên, lớn lên…", rồi sau đó "Dù ở gần con – Dù ở xa con"…
– Cùng với yếu tố lời dẫn là giọng điệu tâm tình. Ta bắt gặp giọng diệu này trong cấu trúc âm diệu của lời thơ. Đó là những hiện tượng lặp từ có nghệ thuật rất trìu mến thân thương. Ngay trong hai câu mớ đầu, những từ "con" được nhắc đi nhắc lại vừa để căn dặn, vừa để giãi bày và đó không phải là hiện tượng duy nhất hoặc hiếm hoi:
Con chưa biết con cò con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát.
Nói đến cánh cò cũng thế "Cò sẽ tìm con – Cò mãi yêu con". Giọng điệu tâm tình có khi trong lời thoại : mẹ hỏi con rồi ngay sau đó, thay con, mẹ tự trả lời : "Lớn lên, lớn lên, lớn lên… Con làm gì ? – Con làm thi sĩ !". Có khi lại thể hiện ở yếu tố tự sự, nghĩa là miêu tả trong thơ.
Ngủ yên ! Ngủ yên ! Ngủ yên ! ,
Cho cò trắng đến làm quen,
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ,
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
– Biện pháp đối chiếu, lấy nay đối chiếu với xưa, hình tượng con cò có những bổ sung, biến hoá, một mặt nhằm khẳng định hệ số an toàn của thời đại mới cho thế hệ trẻ thơ, một mặt gợi được không khí xót xa của những cuộc đời nhọc nhằn trong quá khứ. Biộn pháp này dễ thấy nhất ở những đối câu đối lập, song hành như hai mảng tối sáng của thời gian được đặt cạnh nhau :
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
Hoặc "Ngủ yên ! Ngủ yên ! Cò ơi, chớ sợ !
– Cánh cò mềm, mẹ đã sẵn tay nâng !".
– Hình thức nâng cấp ý thơ biến cái nhỏ thành cái lớn, biến cái riêng thành cái chung. Trong câu "Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân", lời ru là của một người, nhưng "hơi xuân" là của cuộc đời, của cả thiên nhiên tạo vật thấm vào, và về mặt tinh thần, nó cũng là một dòng sữa ngọt. Nhất là trong đoạn kết : câu hát như cánh cò vỗ cánh qua nôi, nghĩa là chí trong một "chớp mắt đời người" mà dứa trẻ lớn lên có cả một bát ngát trời xanh cao rộng. Đó là giấc mơ, đó cũng là hiện thực :
Ngủ đi ! Ngủ đi !
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả sắc trời Đến hát Quanh nôi.
– Trong sự đổi mới cho thơ, Chế Lan Viên có những triết lí bất ngờ mà vô cùng thấm thía. Ví dụ như chiều sâu của tình mẫu tử:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con.
Trước người mẹ, đứa con, dù có lớn đến dâu vẫn cứ mãi là bé bỏng. Vì tình thương của người mẹ là không bến không bờ. "Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" thì làm sao có thể vơi cạn được. Mặt khác, đứa con là bến bờ của mẹ, là mặt trời mang lại hơi ấm nồng nàn, mang lại sức sống trẻ trung cho mẹ, làm sao người mẹ có thể rời xa. Với người mẹ, đứa con giống như một lẽ sống để sinh tồn. Chân lí ấy, quy luật ấy muôn đời vẫn là vĩnh hằng bất biến. Bản thân ý nghĩ ấy đã thấm đượm chất thơ.
2. Về nghệ thuật bài thơ, như ta biết : thơ Chế Lan Viên có một phong cách riêng, ấy là suy tướng triết lí, giàu hình ảnh, lấp lánh vẻ đẹp của trí tuệ và tài hoa, đặc điểm này trên một phương diện nào đó đã thể hiện ở đây. Trước hết về đề tài, đề tài tình mẹ con vốn không mới, nhưng Chế Lan Viên đã làm mới cho nó một cách rất thông minh. Hình tượng con cò trong ca dao đã hội nhập được cách nghĩ, cách nhìn của thời đại. Tương ứng với sự đổi mới đề tài là thể loại, không nhất thiết cứ phải là ca dao mới diễn tả được nhịp điệu êm đềm của lòng yêu thương – một tình cảm vốn ít gập ghềnh gấp khúc. Với thể loại đã được cách tân, chúng ta nhận ra dòng chảy của thơ đã khác. Người ta có thể ngụp lặn trong đó mà không phải là thứ "ao nhà" quen thuộc lâu nay. Đồng hành với sự đổi mới thể loại này là bao nhiêu ý thơ, giọng thơ, lúc thầm thì tâm sự, lúc đau đáu thiết tha, khi thì bồng bột dâng trào. Đa dạng, phong phú hết cỡ, hết tầm, nhưng cái vòng tròn tâm tưởng dù có mở rộng đến đâu vẫn cứ xoay quanh một điểm trung tâm bất di bất dịch. Ấy là hình tượng con cò lúc nhập thân, khi phân thân, là đứa trẻ và khi không còn là đứa trẻ, và nhất là cốt cách lời ru. Lời ru ấy thực chất là tiếng "À ơi" nhưng cũng vô cùng biến hoá, khi thì con cò bay la, con cò bay lả, lúc là giọng điệu vỗ về, có lúc lại là một phát hiện mới mẻ thú vị "Con ngủ yên thì cò cũng ngủ – Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi".
Bởi vậy, sự mở rộng của chủ nghĩa nhân văn (ở đây là tình mẹ thương con) đã kết hợp làm một với sự mở rộng để tài, giọng điệu, hình ảnh không chỉ làm phong phú cho nội dung mà còn đưa nghệ thuật của thơ lên một trình độ mới. Đóng góp của Chế Lan Viên trong bài thơ thật đáng kể biết bao !
