1. Mở Bài
Giới thiệu về tác giả: Nguyễn Thành Long (1925-1991), quê ở Duy Xuyên, Quảng Nam. ông viết văn từthời kì kháng chiến chống Pháp, là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí. Thành công trong sáng tác của Nguyễn Thành Long không phải ở khai thác tình huống dữ dội mà là sự nhẹ nhàng, trong trẻo, thấm đẫm chất trữ tình.
Giới thiệu tác phẩm: “Lặng lẽ Sa Pa" sáng tác năm 1970, trong chuyến đi thực tế của tác giả ở Lào Cai, in trong tập "Giữa trong xanh" (1972), là một trong những tác phẩm thành công của ông.
Giới thiệu nhân vật: Truyện xây dựng thành công nhân vật anh thanh niên với những vẻ đẹp tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước
2. Phân tích.
Công việc và hoàn cảnh sống
Anh sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn, quanh năm làm bạn với cỏ cây, mây mù lạnh lẽo. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cẩu. Cụ thể là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự báo thời tiết. Xung quanh anh chỉ là máy móc và cây rừng. Anh có bốn ca: 4 giờ, 11 giờ, 7 giờ tối, 1 giờ sáng.Tính chất công việc là đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác; điểu kiện làm việc vô cùng khấc nghiệt, thường là giữa đêm tối, lúc còn tờ mờ sáng, lại có mưa gió, bão tuyết. Khó khăn lớn nhất anh phải đối diện là nỗi cô đơn vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao. Anh thèm người đến độ có khi phải tự lăn cây ra chắn giữa đường để xe dừng lại, để được gặp mọi người một lát rồi lại tiếp tục công việc.
=> Sự lựa chọn công việc, nơi làm việc đã hé mở ở anh thanh niên nhiều điều đặc biệt, thú vị, nhất là nghị lực và ý chí vượt khó.
– Đó là một thanh niên có lí tưởng sống rất đẹp và giàu nghị lực. Anh quan niệm sống là cống hiến. Anh có ý thức về công việc, yêu nghề và thấy được ý nghĩa cao quý trong công việc: yên tâm với nghể khi biết mình đã đóng góp phẩn phát hiện kịp thời một đám mây khô nhờ đó "không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng"; suy nghĩ: “ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được".
– Anh có cuộc sống lành mạnh, khoa học, một lối sống đẹp:
+ Tuỵ ở một mình nhưng căn nhà của anh luôn ngăn nắp, gọn gàng, sạch sẽ: căn nhà ba gian, chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách.
+ Anh trồng hoa, nào hoa dơn, thược dược rực rỡ sắc màu, khiến nơi anh ở đẹp đẽ, thơ mộng hơn.
+ Anh thích đọc sách, coi sách là người bạn thân thiết. Lúc nào anh cũng có người trò chuyện, đó là sách. Sách với anh không chỉ là niềm vui, là người thân mà còn là một người thầy.
+ Anh còn chăm chỉ nuôi gà – luôn biết tạo thêm niềm vui trong cuộc sống, cũng thể hiện tình yêu lao động trong anh.
+ Anh thích giao lưu, gặp gỡ đến mức thèm người.
– Một người hiếu khách, cởi mở, chân tình:
+ Với ông họa sĩ và cô kĩ sư trẻ mới gặp lẩn đầu: anh hiếu khách, vui mừng, ân cẩn mời hai người lên nhà, cắt hoa tặng cô gái, dẫn khách đi thăm vườn khí tượng, giới thiệu các loại máy móc, kể công việc hàng ngày của mình, pha trà ngon đãi khách, giãi bày tâm sựtự nhiên, chân thành. Đến khi chia tay, anh xúc động đến nỗi phải quay mặt đi và không dám tiễn khách ra xe dù chưa đến giờ "ốp", và có lẽ để che giấu cái e ấp, xao xuyến, bâng khuâng của hai người con gái con trai mới gặp nhau đột ngột, quý mến nhau rồi chia tay nhau ngay, bởi biết là không bao giờ gặp nhau nữa.
+ Với bác tài xế xe khách: có tình cảm thân thiết, chuyến nào chạy lên, bác đểu ghé lại trạm khí tượng để người thanh niên gặp gỡ, trò chuyện; anh tìm và tặng củ tam thất cho vợ bác lái xe đang bị ốm.
– Anh khiêm tốn, thành thật: Trong suy nghĩ, anh luôn cho rằng những đóng góp của mình là nhỏ bé. Anh có ba mươi phút để nói chuyện nhưng chỉ nói về mình trong năm phút. Khi ông họa sĩ muốn vẽ bức chân dung về những con người có đóng góp, anh lại giới thiệu những người khác, đó là anh kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa ngày ngày chỉ biết trong vườn su hào rình xem cách bướm thụ phấn, lấy phấn; người có công làm cho củ su hào miền Bắc nước ta to hơn, ngọt hơn trước; rồi cả đồng chí khoa học lúc nào cũng trong tư thế chờ sét. Anh kể về những đồng nghiệp của mình với thái độ say sưa.
Anh làm cho những người tiếp xúc với mình cảm thấy khâm phục: ông họa sĩ thấy "Người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quớ". Nhọc là vì ông không biết làm thế nào để vẽ hết cái hôn của người thanh niên vào bức chân dung của mình. Còn cô kĩ SƯ cảm thấy bàng hoàng, làm cô hiểu thêm về cuộc sống một mình dũng cảm tuyệt đẹp của người thanh niên, về cái thế giới của những người mà anh kể và về cả con đường cô đang đi tới.
-Tạo tình huống gặp gỡ bất ngờ, thú vị.
Miêu tả nhân vật từ các góc nhìn, qua cảm nhận của những nhân vật khác nhau như bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư trẻ tạo sự khách quan, chân thực.
Nhân vật bộc lộ tính cách qua cử chỉ, hành động, đối thoại
– Lời văn giản dị, tinh tế.
3. Kết Bài
Miêu tả nhân vật không có tên tuổi, lai lịch rõ ràng, nhà văn dường như muốn xây dựng một biểu tượng về con người mới của xã hội chủ nghĩa, có lí tưởng đẹp, giàu nghị lực, tinh thẩn trách nhiệm với công việc, tình yêu lao động, yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước; từ đó truyền cảm hứng lao động, cống hiến và tiếp thêm niềm tin yêu cuộc sống cho thế hệ trẻ Việt Nam.
Rút ra bài học cho bản thân:
+ Sống có lí tưởng, có mục đích, cống hiến hết mình cho lí tưởng đó.
+ Sống giản dị, cởi mở, chân thành với mọi người.
+ Luôn giữ tinh thần lạc quan, yêu đời trong mọi hoàn cảnh.
