Bài làm 1
Ngày xưa, có hai vỢ chồng ông lão nhà nghèo phải đi ở cho phú ông. Họ hiền lành, chịu khó, nhưng không hiểu sao ngoài năm mươi tuổi vẫn không có con để nối dõi. Một hôm, bà lão vào rừng kiếm củi, trời nắng to, khát nước quá, không tìm thấy nguồn nước để uống. Thấy một cái sọ dừa đựng đầy nưốc mưa, bà bưng lên uống. Thế rồi về nhà bà có mang.
Chẳng bao lâu, ông lão qua đời. Sau đó bà lão sinh ra một đứa bé, không chân, không tay, tròn như một quả dừa. Bà buồn lắm toan vứt đi thì đứa con bảo :
Con là người đấy. Mẹ đừng vứt con đi mà tội nghiệp.
Nghĩ lại thấy thương con, bà đành để lại nuôi và đặt tên là Sọ Dừa.
Lớn lên, Sọ Dừa vẫn không khác lúc nhỏ, vẫn lăn lông lốc trong nhà chẳng làm được việc gì, khiến cho bà mẹ phải than phiền :
Con nhà người ta bảy tám tuổi đã đi chăn bò, còn mày thì chẳng được tích sự gì.
Sọ Dừa nói với mẹ :
Gì chứ chăn bò thì con cũng làm được. Mẹ cứ nói với phú ông cho con đến ở chăn bò.
Nể lời con, bà mẹ đành đến hỏi phú ông. Phú ông ngần ngại. Nhưng rồi hắn nghĩ : cứ để cho Sọ Dừa chăn thử xem sao. vả lại, nuôi nó thì được cái đõ tốn cơm, mà công sá chẳng là bao.
Thế là Sọ Dừa đến ở chăn bò cho nhà phú ông. Cậu chăn rất giỏi. Sáng sáng, Sọ Dừa lăn theo đàn bò ra đồng, tối tối lại lăn theo đàn bò về chuồng. Ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào cũng no, béo tròn ra. Phú ông rất mừng.
Ngày mùa, tôi tớ ra đồng làm cả. Ba cô con gái phú ông thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị kiêu kì, cay nghiệt, hắt hủi, khinh miệt Sọ Dừa. Chỉ có cô út hiền lành, hay thương người là đối xử tử tế với chàng.
Rồi một hôm, cô út vừa mang cơm đến chân đồi thì bỗng nghe thấy tiếng sáo véo von. Cô lấy làm lạ, rón rén nấp xem, thì thấy một chàng trai khôi ngô tuấn tú đang ngồi trên võng đào mắc vào hai cành cây thổi sáo cho đàn bò gặm cỏ. Nghe tiếng động chàng biến mất, chỉ thấy Sọ Dừa’ lăn lóc ở đấy. Nhiều lần như thế, cô biết Sọ Dừa không phải là ngưòi phàm trần. Cô đem lòng yêu, có của ngon vật lạ cô đều giấu đem cho chàng.
Cuối mùa đi ở, Sọ Dừa về bảo mẹ đến hỏi con gái phú ông làm vợ. Bà mẹ sửng sốt, nhưng thấy con năn nỉ mãi đành sang nhà phú ông ngỏ lời. Phú ông cười mỉa mai :
Được thôi ! Nhưng muốn lấy con gái ta thì hãy về sắm đủ một chình vàng côm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm mang sang đây.
Bà cụ vể nói với Sọ Dừa, tưởng là nó phải bỏ ý định lấy con gái phú ông. Ai ngờ Sọ Dừa bảo :
Mẹ cứ yên tâm, sẽ có đủ mọi đồ sính lễ.
Đúng vậy, đến ngày hẹn, bà mẹ vô cùng ngạc nhiên, trong nhà có đủ tất cả những thứ phú ông thách cưới. Lại có hàng chục gia nhân ăn mặc lịch sự từ nhà dưới chạy lên khiêng lễ vật sang nhà phú ông. Nhìn đồ sính lễ, phú ông hoa cả mắt, hắn lúng túng nói với bà lão :
Để ta hỏi các con gái ta xem có đứa nào ưng lấy thằng Sọ Dừa không đã.
Lão gọi cả ba cô con gái ra, và hỏi từng người một. Hai cô chị bĩu môi, cười rú lên, chê bai đủ thứ. Còn cô út e lệ, cúi mặt xuống, tỏ ý bằng lòng. Phú ông đành phải gả cô út cho Sọ Dừa. Thế là lễ cưới được cử hành. Trong nhà Sọ Dừa cỗ bàn linh đình, gia nhân chạy ra chạy vào tấp nập. Đúng lúc rưốc dâu, không ai thấy Sọ Dừa đâu cả. Bỗng một chàng trai khôi ngô tuấn tú cùng cô út của phú ông từ phòng cô dâu bưổc ra. Mọi ngưòi trầm trồ, sửng sốt, mừng rỡ. Còn hai cô chị vợ của Sọ Dừa thì vừa tiếc, vừa ghen tức.
Hai vợ chồng Sọ Dừa sống với nhau rất hạnh phúc. Vợ chàng chăm chỉ, siêng năng việc nhà. Sọ Dừa miệt mài đèn sách. Gặp khi nhà vua mở khoa thi chàng đã thi đỗ trạng nguyên. Mẹ chàng và vợ chàng mừng vui khôn xiết. ít lâu sau, nhà vụa có chiếu sai quan trạng đi sứ. Khi chia tay, Sọ Dừa bùi ngùi trao cho vợ một con dao, hai hòn đá lửa, hai quả trứng gà, lại dặn nàng luôn mang theo các thứ đó bên mình, phòng khi cần dùng đến.
Sau khi cô út thành vợ quan trạng, hai cô chị đem lòng ghen ghét rắp tâm làm hại em để thay làm bà trạng. Nhân lúc quan trạng vắng nhà, hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi rồi đẩy em xuống nước. Một con cá kình nuốt chửng cô vào bụng, sẵn có dao, cô em đâm chết cá. Xác cá trôi dạt vào một hòn đảo. Cô lấy dao khoét bụng cá chui ra, lấy hai hòn đá đánh lửa rồi xẻo thịt cá nướng ăn, chờ có thuyền đi qua thì gọi vào cứu. Hai quả trứng cũng nở thành một đôi gà đẹp làm bạn với cô giữa đảo hoang.
Một hôm, có chiếc thuyền cắm cờ đuôi nheo chạy qua đảo. Con gà trông nhìn thấy gáy to lên ba lần :
Ò… ó… o, phải thuyền quan trạng đón cô tôi về.
Quan trạng ghé thuyền vào xem. Vợ chồng gặp nhau, mừng mừng, tủi tủi. Về nhà, quan trạng mở tiệc mừng, mời bà con đến chia vui, nhưng lại giấu vợ trong nhà. Hai cô chị không hay biết gì, tranh nhau kể chuyện cô em rủi ro, rồi khóc nức nở ra chiều thương tiếc lắm. Quan trạng không nói gì. Tiệc xong, bèn gọi Vợ ra. Hai người chị xấu hổ quá, lẻn ra về rồi bỏ đi biệt xứ.
Bài làm 2
Chuyện từ rất lâu trước đây kể rằng có đôi vợ chồng cùng nhau đến gia đình của một phú ông vô cùng giàu có để làm người ở. Tuy cả hai đều sống rất hiền nhưng là tuổi cũng ngoài 50 rồi mà chẳng có được một mụn con nào cả.
Vào một ngày nọ, trời hôm ấy nắng rất gay gắt, nhưng người vợ vẫn phải vào rừng để mà kiếm củi phục vụ cho nhà phú ông. Sau một hồi kiếm củi vất vả, trời lại nắng quá nên bà rất khát nước, nhưng mà tìm mãi thì chẳng thấy có con sông cái suối nào cả. Cuối cùng vì không chịu được nữa nên bà liều mình lấy số nước trong cái sọ dừa ở ngay dưới gốc cây mà uống cạn.
Và một điều kì lạ đã xảy ra, khi bà uống chỗ nước ở trong chiếc sọ dừa thì lại cảm thấy cơ thể khoan khoái vô cùng, ruột gan cũng mát hết cả. Cũng kể từ ngày ấy, bà phát hiện mình mang thai, tuy nhiên, chẳng bao lâu sau thì người chồng qua đời.
Bà mang thai chín tháng mười ngày và sinh được một cục thịt tròn lông lốc, hình dáng bên ngoài giống hệt như một cái sọ, tuy có đầy đủ mắt mũi, miệng, tai nhưng mà lại không có tay có chân.
Chồng thì đã mất, bây giờ lại sinh ra thứ quái thai như vậy khiến cho bà vô cùng phiền lòng, chán nản quá nên bà định bụng sẽ đem nó đi chôn sống. Nhưng đột nhiên cục thịt ấy lại cất tiếng gọi:
– Mẹ ơi mẹ! Dù sao con cũng vẫn là con người mà mẹ. Mẹ đừng đem con vứt đi mà tội cho con!
Người mẹ nghe vậy thì xúc động lắm, vội vàng ôm cục thịt ấy vào trong lòng mình, nâng niu nó và cho nó bú. Sau đó thì bà đặt tên cho con là Sọ Dừa.
Khi chuyện bà đẻ ra quái thai truyền đến tai của phú ông thì ông ta bắt bà phải đem nó đi chôn sống. Đương nhiên là đời nào bà chịu làm theo. Vì cớ đó mà phú ông lệnh cho bà phải ra chiếc lều tranh rách nát ngoài góc vườn và sinh sống ở đó. Tuy nhiên thì ông ta vẫn bắt bà ngày ngày phải làm việc cho nhà mình
Hằng ngày, khi đi làm về thì bà lại mang theo một nắm cơm về cho Sọ Dừa. Ngày lại qua ngày, Sọ Dừa cứ thế lớn rất nhanh, và càng thêm khôn ngoan và hiểu biết. Hàng xóm ở chung quanh lâu dần cũng quen và thêm thương yêu Sọ Dừa.
Mỗi ngày, chờ cho mẹ rời khỏi lều tới nhà phú ông làm việc, Sọ Dừa ở nhà lập tức biến thành cậu bé vô cùng xinh xắn, cậu quét dọn cửa nhà ngăn nắp, dọn dẹp mọi thứ, khi công việc xong xuôi thì cậu lại biến trở lại thành cái sọ dừa như cũ. Ban đầu thì người mẹ cũng cảm thấy kì lạ vô cùng, sau đó bà thử theo dõi nhưng không phát hiện ra điều gì bất thường, vì vậy cũng thôi.
Vào một ngày, người mẹ rất buồn rầu bảo Sọ Dừa là:
– Nhà của người ta, con được 7 – 8 tuổi thì đã biết đi chăn bò chăn trâu, nhưng con mẹ thì mẹ lại chẳng trông mong được điều gì! Nhà phú ông có đàn dê đang tìm người chăn dắt nhưng mẹ chẳng tìm được người nào cả.
Nghe mẹ nói vậy thì Sọ Dừa liền thưa:
– Mẹ ơi mẹ! Tưởng gì chứ chăn dê con cũng có thể làm được. Mẹ hãy đi bảo với phú ông để cho con đi chăn cho!
Vì thấy con mình quả quyết rằng có thể chăn dê tốt được nên người mẹ cũng mạnh dạn mà tới nhà phú ông để mà thưa chuyện. Lúc đầu thì phú ông cũng e ngại lắm, tuy nhiên về sau thì cũng miễn cưỡng mà đồng ý để Sọ Dừa thử chăn dắt vài bữa xem thế nào, nếu như làm tốt thì ông ta sẽ mướn.
Khi thấy phú ông đồng ý cho Sọ Dừa làm thử thì người mẹ vui mừng lắm. Quả nhiên là Sọ Dừa làm rất tốt công việc chăn dắt này, đàn dê của nhà phú ông được Sọ Dừa chăn thì con nào con nấy đều no căng bụng và càng ngày càng béo tốt hơn. Thấy vậy thì phú ông ưng lắm, đàn dê càng ngày lại càng béo hơn, mà Sọ Dừa ăn cũng rất ít, mỗi ngày chỉ ăn có hai nắm cơm nho nhỏ mà thôi.
Hằng ngày thì Sọ Dừa đều lùa đàn dê đến tận dãy núi xa làng để chăn, và phú ông phân công cho ba đứa con gái của mình thay phiên nhau để đem cơm đến cho Sọ Dừa. Hai người chị lúc nào cũng tìm cách để lánh xa Sọ Dừa, khi mang cơm tới thì để luôn ở gốc cây gần đấy rồi gọi, sau đó thì mặc kệ cho Sọ Dừa tự mình lăn tới mà ăn. Còn người con gái út thì khác, mỗi lần đem cơm tới thì cô lại mang tới tận chỗ Sọ Dừa.
Vào một ngày nọ, đến lượt của cô út đem cơm tới cho Sọ Dừa, lúc gần đến nơi mà Sọ Dừa thả dê thì cô bỗng nhiên nghe được có tiếng sáo văng vẳng đâu đây, lúc trầm lúc nhặt khiến cho cô thấy xuyến xao trong lòng. Cô út tìm mãi nhưng chẳng thấy Sọ Dừa ở đâu, mà chỉ trông thấy một chàng trai rất khôi ngô và tuấn tú ở đó, chàng trai tuổi cũng chỉ tầm mười bảy, nằm trên võng và mải mê thổi sáo.
Khi thấy có động thì chàng trai lập tức biến lại thành Sọ Dừa và lăn lông lốc ở đó. Kể từ ngày ấy thì cô út biết được Sọ Dừa chẳng phải là người trần, và cũng đem lòng yêu mến Sọ Dừa, mỗi khi có thức ăn ngon thì cô lại giấu đem thật nhiều cho Sọ Dừa.
Và rồi một hôm nọ, Sọ Dừa đột nhiên đòi mẹ mình phải đến nhà của phú ông để mà hỏi một trong số ba cô con gái của phú ông về làm vợ mình. Người mẹ lúc đấy đang uống nước, nghe vậy thì phì cười và bảo rằng:
– Con ơi con, con gái nhà phú ông đều rất xinh đẹp, làm sao mà người ta đồng ý gả cho mày được, trai làng tới hỏi đầy mà phú ông có ưng đâu.
Dù cho người mẹ có nói thế nào đi chăng nữa thì Sọ Dừa vẫn cứ tha thiết mà năn nỉ. Sau cùng, vì thương con nên bà cũng phải kiếm lấy buồng cau và liều mình để sang nhà phú ông hỏi thử.
Khi nghe bà nói xong thì Phú ông liền cười mỉa mà nói rằng:
– Nếu như mà nhà của mụ có thể sắm đầy đủ những thứ lễ vật ta yêu cầu, lúc ấy ta sẽ đồng ý mà gả một trong số ba đứa con gái của ta cho con trai của mụ. Lễ vật phải có đủ một chĩnh vàng cốm, có mười tấm lụa đào, có mười con heo béo và có mười thùng rượu tăm. Hơn nữa nhà mụ phải có được một ngôi nhà ngói năm gian cho con gái ta ở, chứ đời nào ta lại để cho con gái của ta phải ở trong cái túp lều tranh rách nát kia.
Khi đưa ra những yêu cầu ấy thì phú ông cũng đã tính hết cả rồi, ông ta chắc mẩm nói thách như vậy thì nhà Sọ Dừa có làm thuê cả đời thì cũng chả có đủ. Bà mẹ buồn rầu trở lại nhà và bảo con trai mình rằng:
– Con trai à, phú ông đòi đồ cưới cao lắm, làm sao mà nhà mình sắm đủ được chứ. Thôi thì con hãy bỏ ý định xin cưới con gái của phú ông đi.
Khi nghe hết về những lễ vật mà phú ông đòi thì Sọ Dừa liền nói:
– Mẹ hãy yên tâm đi, con sẽ tìm cách mà lo được đầy đủ những thứ lễ vật ấy.
Quả nhiên như đã nói, sáng hôm sau thì Sọ Dừa đã chuẩn bị xong xuôi hết tất cả những thứ lễ vật hôm trước phú ông thách cưới. Lúc người mẹ ngủ dậy nhìn thấy thì cứ ngỡ là mình nằm mơ. Bởi vì túp lều tranh rách nát đột nhiên biến mất, bây giờ ở đó là căn nhà ngói năm gian rộng rãi. Bà bây giờ cũng đang nằm ở trên chiếc giường rộng có chăn hoa và nệm gấm đầy đủ. Ở ngoài sân thì có đến mấy chục kẻ hầu người hạ mặc quần áo sặc sỡ đang đứng nghiêm sẵn sàng để đưa hai mẹ con Sọ Dừa sang bên nhà phú ông để hỏi cưới.
Phú ông cũng chẳng còn cách nào để mà từ chối cả, tuy nhiên thì trong bụng vẫn thầm nghĩ dù có đủ hết lễ vật đi chăng nữa thì mấy đứa con gái của ông cũng chẳng đứa nào chấp nhận lấy một thằng quái thai người không ra người mà ngợm cũng không ra ngợm ấy. Ông cho gọi cả ba cô con gái của mình ra và hỏi:
– Nào, con gái cả của ta, con đồng ý gả cho Sọ Dừa, đứa con trai của mụ ta làm vợ không?
Cô con gái lớn lập tức bĩu môi rồi quay ngoắt người đi thẳng vào trong phòng, chẳng thèm nói lấy nửa lời. Phú ông lại tiếp tục hỏi đến đứa con thứ hai của mình:
– Giờ thì đến lượt con rồi con gái, con đồng ý gả cho Sọ Dừa làm vợ chứ?
Người con gái thứ hai của phú ông cũng chẳng khác gì cô chị cả của mình, cô ta khinh bỉ cười một cái rồi nói:
– Cha à, con gái cha có điên đâu mà lại lấy thằng đấy làm chồng chứ.
Còn cô con gái út, phú ông cũng hỏi cô:
– Giờ thì chỉ còn một mình con thôi, vậy con đồng ý không nào?
Ngoài dự đoán của mọi người, cô con gái út rất nhỏ nhẹ mà đáp lời:
– Thưa cha, con gái đồng ý ạ!
Phú ông vô cùng ngạc nhiên, nghe con gái út nói vậy thì miệng cũng há hốc cả ra. Tuy nhiên thì ông ta không thể nào đổi ý được bởi vì Sọ Dừa đã đem đầy đủ lễ vật tới, con gái ông ta cũng đã đồng ý rồi.
Buổi chiều ngày hôm ấy thì Sọ Dừa tới và đón dâu về. Lễ cưới tổ chức rất linh đình, người trong làng đều được mời tới, từ trong nhà ra ngoài ngõ đều vang lên những tiếng nói cười vui vẻ.
Khi trời tối, nhà trên và nhà dưới đều được thắp sáng bằng những cây nến to, nhưng mọi người lại chẳng nhìn thấy Sọ Dừa ở đâu. Đột nhiên, từ trong phòng, một chàng thanh niên tuấn tú khôi ngô bước ra, khuôn mặt chàng sáng ngời, tay nắm chặt tay của cô dâu, chàng nói:
– Kính thưa các cụ, kính thưa các ông các bà, các anh các chị cùng quan viên hai họ, tôi chính là Sọ Dừa đây. Vợ chồng tôi cũng cám ơn tấm lòng của tất cả mọi người vì đã tới chung vui với chúng tôi ngày hôm nay.
Bà mẹ quá xúc động, ôm chầm cô con dâu của mình, trong lòng mừng rỡ đến mức không nói thành lời. Tất cả mọi người trong đám cưới cũng đều vui vẻ chúc mừng, mừng Sọ Dừa thành người, mừng cô út nhà phú ông cưới được chồng tốt. Tuy nhiên thì hai cô chị lại vô cùng bực tức và đố kị.
Cưới vợ xong, Sọ Dừa vô cùng chăm chỉ đọc sách để dùi mài thêm kinh sử, khi thi bảng, chàng đỗ được Trạng nguyên, nhà vua cũng vô cùng trọng dụng bởi tài trí hơn người của chàng.
Không lâu sau đó, người mẹ cũng đã tuổi cao sức yếu nên qua đời, quan trạng Sọ Dừa rời kinh đô để về quê chịu tang mẹ mình. Nhưng về chưa được bao lâu thì đã nhận chiếu chỉ nhà vua phái chàng đi sứ.
Trước lúc rời nhà, chàng lấy một con dao cùng một hòn đá đánh lửa, thêm hai quả trứng gà đưa cho vợ, còn dặn dò rất kĩ là phải luôn đem theo bên người phòng thân, rồi có khi sẽ phải dùng đến.
Hai cô chị gái vốn đã nuôi lòng đố kị, ghen ghét từ xưa vì thấy cô em út lấy được một người chồng tuấn tú, giỏi giang, lại có quyền chức. Nay thấy quan trạng phải đi xa bèn lập mưu tính kế để hãm hại em gái hòng cướp chồng.
Vào một ngày kia, hai cô chị đột nhiên tới và rủ cô út đi chơi thuyền ở ngoài biển, đợi cho thuyền đi ra xa thì hai cô liền cùng nhau giấu hết mái chèo và đẩy thuyền cô em út ra xa tít khiến cho chiếc thuyền chìm nghỉm.
Cùng lúc đó có con cá kình lớn bơi ngang qua liền nuốt trọn cả thuyền cả người vào bụng. Cô út nhớ đến những vật mà chồng đưa cho, lập tức lấy ra con dao và đâm liên tiếp vào bụng con cá kình, con cá đau đớn vùng vẫy hồi lâu, sau đó thì chết nổi lên trên mặt nước.
Sau đó xác của con cá kình dạt vào bờ của một hòn đảo hoang ngoài biển, cô út liền khoét bụng cá để chui ra ngoài. Sẵn có dao bên người, cô đem xẻ cá thành miếng, một phần đem phơi khô, một phần đem muối ăn dần. Vì có đá đánh lửa nên cô út có lửa để sưởi ấm, cũng có lửa để mà nấu thức ăn. Còn hai quả trứng gà thì đủ ngảy đủ tháng ở trong bọc liền nở ra một gà trống một gà mái.
Và ngày tháng cứ thế trôi qua, cô út cứ sống một mình ở trên hoang đảo ấy, con gà mái thì đẻ ra không biết bao nhiêu là trứng, vì thế nên đàn gà mỗi lúc lại đông dần lên. Vào một buổi chiều nọ, cô út bỗng nhiên nghe được tiếng con gà trống của mình gáy to:
– Ó… ò… o… o… phải thuyền quan trạng rước cô tôi về!
Cô út vội vàng chạy ra bờ biển và trông thấy có một chiếc thuyền rất lớn đang đi về phía mình. Cô hết sức mừng rỡ vì biết rằng mình sắp được trở về đất liền rồi. Thuyền lớn cứ mỗi lúc lại gần thêm, khi nhìn trên mui thuyền, cô út có thể nhận ra được ngay người đang đứng đó chính là Sọ Dừa chồng mình. Khi gặp nhau thì hai vợ chồng mừng rỡ ôm chầm lấy nhau, hạnh phúc đến mức nói không thành lời.
Sọ Dừa lập tức đón vợ lên thuyền và dong buồm trở về nhà. Khi chàng nghe vợ kể lại toàn bộ câu chuyện ngày trước thì vô cùng căm phẫn. Khi về tới nhà, Sọ Dừa liền giấu vợ trong phòng để không ai biết, sau đó thì sai người làm tiệc mừng linh đình, cho mời bà con lối xóm cũng như họ hàng gần xa tới mừng mình trở về.
Khi hai cô chị thấy người chồng của em gái mình trở về và mở tiệc mừng thì vội vàng lựa quần áo đẹp đẽ, trang điểm xinh đẹp tới ăn tiệc, mong muốn có thể lôi kéo được sự chú ý của chàng. Vừa lúc ngồi vào mâm thì cả hai liền thi nhau kể lại chuyện em gái út của mình chết đuối như thế nào, và cả chuyện bọn họ đã cố gắng ra sao nhưng đành lực bất tòng tâm.
Sọ Dừa chẳng nói chẳng rằng, vẫn chỉ cười cười nghe họ làm trò, đợi cho tiệc vào lúc vui thì Sọ Dừa liền đứng dậy xin phép được vào trong buồng để dẫn bạn mình ra chào tất cả mọi người có mặt trong bữa tiệc ngày hôm nay.
Từ trong buồng trong, cô út theo chồng bước ra ngoài trước sự ngạc nhiên đến ngỡ ngàng của mọi người. Hai cô chị trông thấy em gái mình thì chân tay bủn rủn hết cả, nhân lúc tất cả mọi người mừng rỡ chúc mừng cô út còn sống mà trở về, cả hai vội vàng lẻn ra ngoài và trốn biệt tăm kể từ đấy.
Bài làm 3
Ngày xửa ngày xưa, ở một làng nọ có hai vợ chồng nông dân nghèo đi ở cho một phú ông. Họ đã ngoài năm mươi tuổi mà chưa có được một mụn con cho vui cửa vui nhà.
Một hôm, hai vợ chổng vào rừng kiếm củi cho chủ. Trời nắng to, người vợ khát nước mà không tìm thấy suối, đành uống nước đọng trong một chiếc sọ dừa ở dưới gốc cổ thụ. Thế rồi bả có thai.
Sau khi chồng mất, bà sinh ra một đứa bé dị dạng, chỉ có cái đầu tròn lông lốc mà không có chân tay. Buồn.rầu và sợ hãi, bà toan đem vứt đi thì đứa bé bỗng cất tiếng van xin:
-Mẹ ơi, con là người đấy! Mẹ đừng vứt con đi mà tội nghiệp!
Thấy thương, bà đành để con lại nuôi và đặt tên là Sọ Dừa. Từ đó, hai mẹ con sớm tối có nhau.
Ngày qua tháng lại, Sọ Dừa vẫn thế, cứ lăn lông lốc trong nhà, chẳng đỡ đần được việc gì cho mẹ. Một hôm, bà mẹ than rằng:
-Con nhà người ta bảy tám tuổi đã biết chăn bò. Còn mày thì chẳng được tích sự gì!
Sọ Dừa nói :
-Con có thể chăn bò được. Mẹ cứ xin với phú ông cho con đến chăn bò.
Bà mẹ ngạc nhiên lắm nhưng vì Sọ Dừa giục mãi nên bà đành tới nhà phú ông. Nghe bà nói, phú ông ngần ngại, băn khoăn. Thằng bé người không ra người, ngợm không ra ngợm ấy làm thế nào mà chăn dắt cả đàn bò đông như vậy? Nhưng lòng tham lại khiến ông ta nghĩ: “Nó bé thế, chắc là ăn ít, khỏi tốn cơm, công sá lại chẳng là bao. Thôi, cứ thử xem sao!".
Thế là Sọ Dừa đi ở chăn bò cho nhà phú ông. Ngày nào cũng thế, nắng cũng như mưa, sáng Sọ Dừa lăn theo đàn bò ra đồng, tối lại lăn sau đàn bò về chuồng. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng, lông bóng mượt. Nhìn đàn bò béo tốt, phú ông mừng lắm.
Ngày mùa, lúa đã chín vàng. Tôi tớ trong nhà ra đồng gặt lúa hết cả. Phú ông đành sai ba cô con gái thay nhau đem cơm cho Sọ Dừa. Hai cô chị thấy Sọ Dừa xấu xí thì cười chê, hắt hủi. Riêng cô út hiền lành tốt bụng, đối xử với Sọ Dừa rất tử tế.
Một hôm, đến lượt cô út mang cơm cho Sọ Dừa. Vừa tới chân đồi, cô bỗng nghe thấy tiếng sáo véo von, trầm bổng. Cô nhẹ nhàng nấp sau bụi cày rình xem thì thấy trước mắt hiện ra cảnh tượng lạ lùng: một chàng trai khôi ngô tuấn tú ngồi trên chiếc võng đào mắc giữa hai thân cây đang say mê thổi sáo. Xung quanh chàng, đàn bò ung dung gặm cỏ.
Chợt một cành khô gãy dưới chân. Nghe tiếng động chàng trai giật mình biến mất. Chỉ còn Sọ Dừa lăn lóc ở đấy. Mấy lần đều như thế, cô út biết Sọ Dừa không phải người thường. Từ đó, cô thầm yêu Sọ Dừa, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.
Hết hạn chặn bò, Sọ Dừa trở về nhà. Chàng giục mẹ đến hỏi con gái phú ông cho chàng. Bà mẹ sửng sốt tưởng mình nghe nhầm. Sau thấy con năn nỉ mãi, bà đành chiều ý, kiếm buồng cau mang tới nhà phú ông. Phú ông vuốt râu cười khẩy:
-Ừ, được! Bà hãy bảo còn trai bà rằng muốn cưới được con gái ta thì phải sắm cho đủ một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, một con lợn béo, mười vò rượu tăm đem sang đây!
Ngẫm thân phận nghèo hèn, bà mẹ tủi thân lủỉ thủi ra về. Bà kể lại lời phú ông cho Sọ Dừa nghe, nghĩ rằng con minh sẽ thôi không đòi lấy vợ nữa. Ai ngờ chàng bảo rằng mình sẽ lo đủ những lễ vật trên.
Đúng ngày hẹn, bà mẹ vô cùng ngạc nhiên trước những lễ vật quý giá bỗng dưng xuất hiện cùng với mười gia nhân khoẻ mạnh đang chuẩn bị khiêng lễ vật sang nhà phú ông. Không thể nuốt lời hứa, phú ông bèn nói:
-Để ta hỏi xem trong ba đứa con gái của ta, có đứa nào ưng lấy thằng Sọ Dừa không đã!
Hai cô chị bĩu môi chê bai, khinh bỉ Sọ Dừa rồi cười chế giễu. Riêng cô út cúi đầu e thẹn, tỏ ý bằng lòng làm vợ chàng.
Ngày cưới được tổ chức thật linh đình nhưng lúc rước dâu, không aỉ thấy Sọ Dừa đâu cả. Bỗng nhiên, từ phòng cô dâu, cô út sánh vai với một chàng trai khôi ngô tuấn tú bước ra tươi cười chào mọi người. Ai nấy đều sửng sốt và mừng rỡ. Còn hai cô chị vợ thì vừa tiếc rẻ vừa ghen tức.
Vợ chồng Sọ Dừa sống hạnh phúc bên nhau. Cô út chăm chỉ, siêng năng lo việc nhà; còn Sọ Dừa miệt màỉ đèn sách chờ khoa thi và chàng đã đỗ Trạng nguyên. Mẹ chàng và vợ chàng mừng vui khôn xiết.
Ít lâu sau, vua sai chàng đi sứ. Khi chia tay, chàng trao cho vợ hai hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà; lại dặn nàng luôn mang theo các thứ đó bên mình, phòng khi cần dùng đến.
Sau khi cô út thành vợ Trạng nguyên, hai cô chị đem lòng ganh ghét, rắp tâm làm hại em để thay làm bà Trạng. Nhân lúc quan Trạng đì sứ vắng nhà, hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển rồi đẩy em ngã xuống nước. Một con cá kình nuốt cô út vào bụng, sẵn có con dao, cô đâm chết nó. Xác cá dạt vào một đảo hoang. Cô út lấy dao khoét bụng cá chui ra rồi chặt cây, cắt tranh dựng một túp lều nhỏ trú thân. Cô lấy hai hòn đá cọ mạnh vào nhau lấy lửa rồi xẻ thịt con cá nướng ăn qua ngày, chờ có thuyền nào đi qua thì kêu cứu. Hai quả trứng nở thành đôi gà trống mái quấn quýt làm bạn với cô.
Một hôm, có chiếc thuyền cắm cờ quan Trạng chạy ngang qua đảo. Bỗng nhiên chú gà trống vươn cao cổ gáy một tràng dài: Ò ó o.. Phải thuyền quan Trạng rước cô tôi về !Thấy sự lạ lùng, quan Trạng ra lệnh ghé thuyền vảo đảo. Hai vợ chồng gặp nhau, mừng mừng tủi tủi; Quan Trạng đưa vợ về nhà và giấu kín trong buồng.
Chàng mở tiệc đãi dân làng. Hai cô chị cũng được mời dự. Hai ả thi nhau khóc lóc, tỏ vẻ thương tiếc cô em bạc phận. Quan Trạng không nói gì, bước vào buồng dắt vợ ra chào hỏi mọi người. Hai cô chị độc ác xấu hổ, không thốt nên lời. Chúng bỏ quê trốn đi biệt xứ. Từ đó trở đi, không ai nhìn thấy chúng đâu. Có người kể rằng chúng đã bỏ xác chốn rừng sâu.
